Chryzantemy kojarzą się głównie z dniem Wszystkich Świętych, ale istnieją odmiany wieloletnie, które mogą cieszyć oko w ogrodzie przez wiele sezonów. Odpowiednio dobrane i pielęgnowane chryzantemy wieloletnie zimujące w gruncie stanowią piękną ozdobę rabat jesiennych, a ich uprawa nie jest skomplikowana. W tym poradniku dowiesz się, jak wybrać odpowiednie odmiany, gdzie i jak je sadzić oraz jak o nie dbać, by każdej jesieni zachwycały swoim kwitnieniem.

Jakie chryzantemy wieloletnie wybierać do ogrodu?

Nie wszystkie chryzantemy są w stanie przetrwać zimę w naszym klimacie. Aby cieszyć się nimi przez wiele lat, należy wybierać odmiany mrozoodporne:

  • Chryzantema koreańska (Chrysanthemum koreanum) – najbardziej odporna na mróz, wytrzymuje temperatury do -20°C
  • Chryzantema ogrodowa (Chrysanthemum x grandiflorum) – w odmianach wieloletnich znosi temperatury do -15°C
  • Złocień wielki (Chrysanthemum maximum) – z białymi kwiatami, doskonale zimuje w gruncie

Wybierając rośliny, zwróć uwagę na etykietę – powinna zawierać informację o mrozoodporności. Chryzantemy doniczkowe sprzedawane jesienią w marketach zazwyczaj nie są przystosowane do zimowania w gruncie.

Kupuj chryzantemy w renomowanych szkółkach ogrodniczych, gdzie sprzedawca potrafi udzielić informacji o mrozoodporności konkretnych odmian. Unikaj zakupu roślin z supermarketów jako wieloletnich – te zazwyczaj są jednoroczne.

Kiedy i jak sadzić chryzantemy wieloletnie?

Odpowiedni termin i sposób sadzenia to klucz do sukcesu w uprawie chryzantem wieloletnich.

Optymalny termin sadzenia

Najlepszy czas na sadzenie chryzantem wieloletnich to:

  • Wczesna wiosna (kwiecień-maj) – rośliny zdążą się dobrze ukorzenić przed zimą
  • Wczesna jesień (wrzesień) – minimum 6 tygodni przed pierwszymi przymrozkami

Krok po kroku – jak prawidłowo posadzić chryzantemy

  1. Wybierz słoneczne stanowisko – chryzantemy potrzebują minimum 6 godzin słońca dziennie
  2. Przygotuj żyzną, przepuszczalną glebę o pH 6,5-7,0
  3. Wykop dołek dwa razy szerszy niż bryła korzeniowa i tej samej głębokości
  4. Dodaj do podłoża kompost lub dobrze rozłożony obornik
  5. Umieść roślinę w dołku, tak by była na tej samej głębokości jak w doniczce
  6. Zasypz ziemią, lekko ugniatając wokół rośliny
  7. Podlej obficie
  8. Zachowaj odstępy 40-60 cm między roślinami (zależnie od odmiany)

Pielęgnacja chryzantem wieloletnich w sezonie

Aby chryzantemy bujnie kwitły i dobrze się rozwijały, wymagają regularnej pielęgnacji w okresie wegetacji.

Podlewanie i nawożenie

  • Podlewaj regularnie, szczególnie w okresach suszy – chryzantemy nie lubią przesuszenia
  • Unikaj moczenia liści, podlewaj bezpośrednio przy ziemi
  • Wiosną zastosuj nawóz wieloskładnikowy o przedłużonym działaniu
  • Od lipca do sierpnia używaj nawozu z niższą zawartością azotu, a wyższą potasu i fosforu, co sprzyja obfitemu kwitnieniu
  • Zaprzestań nawożenia we wrześniu

Przycinanie i formowanie

Regularne przycinanie chryzantem jest kluczowe dla ich obfitego kwitnienia:

  1. Wiosną, gdy pędy osiągną 15-20 cm, uszczknij wierzchołki, aby rośliny się zagęściły
  2. Powtórz uszczykiwanie do połowy lipca (nie później, aby nie opóźnić kwitnienia)
  3. Usuń przekwitłe kwiaty, aby przedłużyć kwitnienie
  4. Po pierwszych przymrozkach przytnij pędy na wysokość 10-15 cm nad ziemią

Zabieg zwany „uszczykiwaniem” polega na odcinaniu wierzchołków pędów, co stymuluje roślinę do wypuszczania bocznych pędów i tworzenia bardziej zwartego, krzaczastego pokroju. Dzięki temu chryzantema będzie bardziej okazała i obficiej kwitnąca.

Jak przygotować chryzantemy do zimy?

Nawet mrozoodporne odmiany chryzantem wymagają odpowiedniego przygotowania do zimy, szczególnie w pierwszym roku po posadzeniu.

  1. Po pierwszych przymrozkach przytnij pędy na wysokość 10-15 cm
  2. Okryj podstawę rośliny kopczykiem ziemi o wysokości około 10 cm
  3. Nałóż warstwę ściółki (kora, suche liście, słoma) o grubości 10-15 cm
  4. W regionach o surowych zimach możesz dodatkowo przykryć roślinę gałązkami świerkowymi
  5. Wiosną, gdy minie ryzyko przymrozków (zwykle w kwietniu), usuń zabezpieczenia

Pamiętaj, że pierwsza zima jest najtrudniejsza dla chryzantem. W kolejnych latach, gdy rośliny się dobrze zakorzenią, będą bardziej odporne na mróz.

Najczęstsze problemy w uprawie chryzantem wieloletnich

Nawet przy prawidłowej pielęgnacji mogą pojawić się pewne trudności. Oto najczęstsze problemy i sposoby ich rozwiązania:

Choroby i szkodniki

  • Mączniak prawdziwy – stosuj opryski preparatami grzybobójczymi, zapewnij dobrą cyrkulację powietrza między roślinami
  • Rdza – usuń porażone części roślin, zastosuj fungicydy
  • Mszyce – opryskaj roślinę preparatem owadobójczym lub naturalnymi środkami (np. wyciąg z czosnku, roztwór mydła ogrodniczego)
  • Przędziorki – regularnie zraszaj rośliny wodą (szkodniki nie lubią wilgoci) lub zastosuj akarycydy

Inne problemy

  • Brak kwitnienia – przyczyną może być zbyt późne uszczykiwanie, niedostateczne nasłonecznienie lub nadmiar azotu w nawozach
  • Wymarznięcie – wybierz bardziej mrozoodporną odmianę lub popraw zabezpieczenie na zimę
  • Żółknięcie liści – może świadczyć o zbyt mokrym podłożu, niedoborze składników odżywczych lub ataku szkodników

Rozmnażanie chryzantem wieloletnich

Gdy twoje chryzantemy dobrze się zaaklimatyzują, możesz je rozmnożyć, aby uzyskać więcej roślin:

  1. Przez podział – wczesną wiosną wykop i podziel rozrośnięte kępy, każda część powinna mieć pędy i korzenie
  2. Przez sadzonki pędowe – wiosną utnij młode pędy (10-15 cm), usuń dolne liście i umieść w wilgotnym podłożu

Podział kęp warto wykonywać co 3-4 lata, ponieważ starsze rośliny słabiej kwitną i są bardziej podatne na choroby. To również doskonały sposób na odmłodzenie roślin i poprawę ich wigoru.

Podsumowanie

Chryzantemy wieloletnie zimujące w gruncie to wspaniałe rośliny, które mogą stanowić ozdobę ogrodu przez wiele lat. Kluczem do sukcesu jest wybór odpowiednich, mrozoodpornych odmian, właściwe sadzenie i regularna pielęgnacja. Pamiętaj o przycinaniu, które zagęści pokrój roślin i zapewni obfite kwitnienie, oraz o odpowiednim zabezpieczeniu na zimę. Warto poświęcić tym pięknym kwiatom trochę uwagi, by każdej jesieni cieszyć się ich kolorowym pokazem, gdy większość roślin ogrodowych kończy już kwitnienie.

Chryzantemy wieloletnie najlepiej prezentują się w grupach po 3-5 roślin tej samej odmiany. Możesz też tworzyć kompozycje z trawami ozdobnymi, rozchodnikami lub wrzosami, które również pięknie wyglądają jesienią.